Κυριακή, 18/01/2015
Oικονομική ύφεση και αποπληθωρισμός
Email Facebook Tweet| Εκτύπωση | 18 Ιανουάριος 2015, 07:02 | Του Πάρη Θεοφάνους | Σημερινή
Ιαπωνία: η τρίτη και μεγαλύτερη οικονομία διεθνώς
Η πιο σημαντική μεταρρύθμιση που υπόσχεται να προωθήσει ο κ. Abe είναι η ελευθεροποίηση της ανελαστικής αγοράς εργασίας
ΩΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ της αύξησης του ΦΠΑ τον περασμένο Απρίλιο από 5% στο 8% σημειώθηκε μείωση στην καταναλωτική ζήτηση και πτώση στην παραγωγή
Ο κ. Shinzo Abe, Πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, μετά από τη σημαντική εκλογική του νίκη τον Δεκέμβριο του 2012 εισήγαγε τρεις οικονομικούς πυλώνες: ριζοσπαστική νομισματική πολιτική, επεκτατική δημοσιονομική πολιτική και γενναίες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, με στόχο να αντιμετωπίσει τη στασιμότητα στην οικονομία και τον αποπληθωρισμό, δηλαδή την πτώση τιμών.
Το οικονομικό αυτό πρόγραμμα των τριών πυλώνων καθορίστηκε ως «Abenomics». Τώρα, μετά από δύο χρόνια διακυβέρνησης ο κ. Abe στις 14 περασμένου Δεκεμβρίου διοργάνωσε πρόωρες εκλογές για την κάτω Βουλή, τις οποίες κέρδισε με σχετική άνεση.
Σαν αποτέλεσμα της αύξησης του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) τον περασμένο Απρίλιο από 5% στο 8% σημειώθηκε μείωση στην καταναλωτική ζήτηση και πτώση στην παραγωγή κατά τα δύο τρίμηνα μέχρι τον Σεπτέμβριο, κάτι το οποίο σημαίνει ότι η Ιαπωνία βρίσκεται σε οικονομική ύφεση.
Ο ρυθμός πληθωρισμού (αφού εξαιρεθεί η επίπτωση από την αύξηση της φορολογίας) μειώθηκε στο 0,9% και σαν αποτέλεσμα της μείωσης της τιμής του πετρελαίου προβλέπεται ότι οι τιμές θα μειωθούν περαιτέρω, πράγμα που σημαίνει ότι ο στόχος της Κυβέρνησης για να αυξήσει τον ρυθμό πληθωρισμού στο 2% κατά περίοδο 2015-2016 δεν θα επιτευχθεί. Κατά τα πρώτα δύο χρόνια της διακυβέρνησης του κ. Abe δεν προωθήθηκε αρκετά ο τρίτος πυλώνας, και αναμένεται ότι τώρα με την εκλογική του νίκη θα προωθήσει τα αναγκαία διαρθρωτικά μέτρα.
Ο κ. Abe υποσχέθηκε να αντιμετωπίσει τη γραφειοκρατία και τα οργανωμένα συμφέροντα, να προωθήσει την κινητικότητα στην ανελαστική εργασιακή αγορά, να μειώσει τη σπατάλη στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, να ελευθεροποιήσει την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την ελευθεροποίηση του αγροτικού τομέα, ενώ επιδιώκεται η σύναψη συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου μεταξύ δώδεκα χώρων του Ειρηνικού, συμπεριλαμβανομένης και της Αμερικής. Η πιο σημαντική μεταρρύθμιση όμως που υπόσχεται να προωθήσει ο κ. Abe είναι η ελευθεροποίηση της ανελαστικής αγοράς εργασίας.
Είναι σκόπιμο να αναφέρουμε ότι ο κ. Abe πήρε μέτρα για να βοηθήσει στην αύξηση του γυναικείου εργατικού δυναμικού, όπως για παράδειγμα τη σύσταση περισσότερων παιδοκομικών σταθμών και την κατάργηση του φόρου που επηρέαζε τα παντρεμένα ζευγάρια. Παράλληλα, αποφασίστηκε όπως αυξηθεί η έλευση προσωρινών εργατών από διάφορες χώρες της περιοχής για να εργαστούν ως οικιακοί βοηθοί, έτσι ώστε οι γυναίκες να ενταχθούν στο ανθρώπινο δυναμικό.
Και τούτο γιατί η Ιαπωνία αντιμετωπίζει χαμηλό ρυθμό γεννήσεων. Υπολογίζεται ότι αν το σημερινό ποσοστό γονιμότητας του 1,4% παραμείνει, τότε ο πληθυσμός της Ιαπωνίας που σήμερα είναι 127 εκ. θα μειωθεί κατά το 1/3 μέχρι το 2060 και κατά 2/3 μέχρι το 2110.
Ο κ. Abe έχει θεωρήσει την εκλογική του νίκη ως δημοψήφισμα για να συνεχίσει την πολιτική του όσον αφορά τους τρεις πυλώνες με την ονομασία «Abenomics». Μετά από τον διορισμό του νέου διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Ιαπωνίας, κ. Haruhiko Kuroda, η Τράπεζα έχει υιοθετήσει πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης, με στόχο την αντιμετώπιση του αποπληθωρισμού. Το αποτέλεσμα της προσπάθειας της Κεντρικής Τράπεζας όμως υποβαθμίστηκε από την αύξηση τον περασμένο Απρίλιο του ΦΠΑ από 5% σε 8% που περιόρισε τη ζήτηση.
Η αύξηση αυτή του ΦΠΑ οδήγησε στην οικονομική ύφεση, αφού μεταξύ Απριλίου και Σεπτεμβρίου το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 1,9%. Σαν αποτέλεσμα ο κ. Abe αποφάσισε να αναβάλει την περαιτέρω αύξηση του ΦΠΑ από 8% στο 10% για δύο χρόνια, από το 2015 στο 2017. Ως αποτέλεσμα όμως ο οίκος αξιολόγησης Moody's υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Ιαπωνίας.
Η κυβέρνηση του κ. Abe έχει προχωρήσει στην υιοθέτηση εταιρικών κανονισμών διακυβέρνησης που θα ωθήσουν τις εταιρείες να καταβάλουν πιο υψηλά μερίσματα. Επίσης, στην προσπάθεια της κυβέρνησης να ενθαρρύνει τις εταιρείες να αυξήσουν τους μισθούς αποφασίστηκε όπως ο εταιρικός φόρος μειωθεί από το 34,62% στο 32,11% και στη συνέχεια στο 31,33% το επόμενο έτος. Για τον σκοπό αυτό η κυβέρνηση του κ. Abe πήρε υπόσχεση από τη μεγαλύτερη οργάνωση εργοδοτών, την Κeidanren, ότι τα μέλη της θα καταβάλουν προσπάθειες να αυξήσουν τους μισθούς κατά το 2015.
Βέβαια, ένας βασικός στόχος της πολιτικής «Abenomi» παραμένει η αντιμετώπιση του αποπληθωρισμού, πράγμα που ωθεί τους καταναλωτές να μειώνουν τη ζήτηση αναμένοντας περαιτέρω πτώση στις τιμές, κάτι που οδηγεί σε πτώση στο ΑΕΠ. Παράλληλα, αν πρόκειται να μειωθεί το δημόσιο χρέος της χώρας, ως ποσοστό του ΑΕΠ, θα πρέπει να καταπολεμηθεί ο αποπληθωρισμός, αφού με την αύξηση των τιμών καθίσταται λιγότερο επαχθής η αποπληρωμή του δημόσιου χρέους.
Τον περασμένο Δεκέμβριο, μετά από την επανεκλογή του κ. Abe η κυβέρνηση ενέκρινε ένα έκτακτο δημοσιονομικό πακέτο ύψους 3,5 τρις γιεν ($29 δις), με στόχο την αντιμετώπιση της οικονομικής ύφεσης. Το ποσό αυτό όμως είναι κατά πολύ πιο κάτω από τη δημοσιονομική τόνωση ύψους 10,3 τρις γιεν πριν από δύο χρόνια και στη συνέχεια το νέο πρόγραμμα δαπανών ύψους 5,5 τρις γιεν τον περασμένο Απρίλιο.
Η απόφαση του κ. Abe είναι όπως το 1/3 του ποσού αυτού διοχετευτεί στη στήριξη των μικρών επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, ειδικά εκείνων που επηρεάστηκαν δυσμενώς από τη μείωση της αξίας του γιεν όπως και της αύξησης του ΦΠΑ. Τα μέτρα περιλαμβάνουν τη διανομή δελτίων τροφίμων για τους πτωχούς και χορηγήσεις για το πετρέλαιο θέρμανσης.
Επίσης, ένα ποσό 600 δις γιεν θα δοθεί στις τοπικές Αρχές, ενώ 1,7 τρις γιεν θα δαπανηθεί για έργα υποδομής. Αναφέρεται ότι οι δαπάνες για την εκτέλεση των δημόσιων έργων μειώθηκαν ελαφρά κατά το δεύτερο τρίμηνο μετά από την αύξηση του ΦΠΑ, που οδήγησε στη συρρίκνωση της παραγωγής. Αναφέρεται επίσης ότι πρόσφατα το ΔΝΤ έχει αναφέρει ότι τόσο η εκτέλεση του προγράμματος δημόσιων έργων όσο και η αποτελεσματικότητά τους στην αύξηση της ιαπωνικής οικονομίας έχουν μειωθεί.
Στο 250% του ΑΕΠ το δημόσιο χρέος
ΣΥΜΦΩΝΑ με τον νέο προϋπολογισμό της χώρας, που αρχίζει τον ερχόμενο Απρίλιο, οι δαπάνες προβλέπεται να αυξηθούν στα 96,3 τρις γιεν ($824 δις) από 95,9 τρις κατά το φετινό δημοσιονομικό έτος. Αναμένεται όμως ότι σαν αποτέλεσμα των πιο υψηλών φορολογικών εισπράξεων που σημείωσαν αύξηση 9% στα 54,5 τρις γιεν, στο πιο ψηλό σημείο από 24 χρόνια, και της μείωσης της συναλλαγματικής αξίας του γιεν είναι δυνατό να βοηθήσουν στην επίτευξη του στόχου της μείωσης κατά 50% του πρωτογενούς ελλείμματος ως ποσοστό του ΑΕΠ από 6,6% το 2010 στο 3,2% το 2015.
Αναφέρεται όμως ότι αξιωματούχοι του υπουργείου Οικονομικών, όπως και ορισμένοι οικονομολόγοι που υποστηρίζουν τη δημοσιονομική πειθαρχία, πιστεύουν ότι η Ιαπωνία θα πρέπει να πάρει περισσότερα ριζοσπαστικά μέτρα για να αντιμετωπίσει το μεγάλο δημόσιο χρέος που τώρα πλησιάζει το 250% του ΑΕΠ.
ΠΑΡΗΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ
ptheofanous@kpmg.com
Διοικητικός Σύμβουλος,
KPMG,
Λογιστικές, Ελεγκτικές, Φορολογικές και Συμβουλευτικές Υπηρεσίες
(Οι απόψεις και γνώμες που διατυπώνονται στο παρόν είναι αυτές του συγγραφέα και
δεν εκπροσωπούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις και γνώμες της
KPMG International ή Οίκων Μελών της KPMG).